
Por: Marciano Ramos Moreira*
Era un bes, tenba un familia pobri, mutu pobri propi. Txiku ku nha Mana era maridu ku mudjer. Es tenba un fidju matxu ki txomaba Txutxú. Txutxú staba inda pikinoti: el staba kuazi ta faze 4 anu di idadi.
Trokadu pobreza, es ta moraba nun kaza pikinoti i di padja. Pasa un monti di anus sen es fora kubertura di kaza. Ti ki, un dia, ben parse un braku na tetu.
Un dia di tardi, nha Mana sa ta kaskaba kongu kantu Txutxú ben la di rua ta kore, nbarsa se mai na piskos, po se rostu dianti di di se mai, purgunta:
– Mama, di undi N nase? Nha Mana, mudjer mutu seria i badera di misa, na se manera di pensa, ta atxaba ma ka e bon fla se fidju matxu sertus palavra pabia el staba inda mutu kriansa. Nha Mana po na kuda modi el ta risponde kel purgunta konplikadu. Na ta kuda, ta djobe pa seu, nha Mana da ku odju na kel braku di tetu di ses kaza. Nton, nha Mana ponta dedu pa kel braku di tetu di kaza i risponde purgunta di Txutxú:
– Bu nase di kel braku la.
– Eh! Di kel braku la?!
Modi ki faze ki kantu N futi di kel braku la, N ka kebra piskos?!
– Mos, bu ten kada purgunta! Kebra piskos pamodi?!
– Eh, mama, bo tanbe! Kantu N kapri di kel braku la i N kai li na txon vuuupu…
– Nau! Bu ka kai na txon. Kantu bu ta nase, bu pai staba li na txon, baxu kel braku la, ku tudu 2 brasu nparadu. Kantu bu busu di dentu kel braku la, Txiku buluta-bu txapu asi!
– nha Mana rabata Txutxú, karega-l ku tudu 2 brasu, po-l na petu na pozison detadu pa mostra-l modi ki el fika kantu se pai buluta-l.
Satisfetu ku rispostas, Txutxú torna kore, ba rua brinka.
Pasa alguns dia i ben txiga tenpu di txuba. Kel dia dentu tardinha, tenpu sa ta fitxaba manenti manenti. Na! Txuba staba sin di ben. Es staba es 3 dentu kaza – maridu Txiku, mudjer nha Mana i fidju matxu Txutxú. Nton, nha Mana rabida pa se maridu Txiku i fla-l djuntu ku ponta dedu pa kel braku di tetu di ses kaza:
– Txiku, bu ten ki tapa kel braku la pabia sinon agu di txuba ta toma-m dentu kasa li.
Txiku djobe pa tetu, labanta, ba orta ki ta fikaba bera kaza. Poku tenpu dipos, el kanba ku un fexinhu di padja seku di kana. Nha Mana era uma mudjerona, ku forsa sima mula. Nton, Txiku fla nha Mana:
– Nbaxa pa N subi riba di bu onbru pa N pode alkansa kel braku la.
Na verdadi, tetu di kaza era baxu: serka di 2 metru di altura la na undi teneba braku. Si bu tenba mas di ki 1 metru i satenta i 2 sentimetru di altura, pa bu entraba na kel kaza, bu tenba ki nbaxa kabesa na porta frenti pa bu ka da testa na parti superior di batenti di porta.
Nha Mana ba fika baxu di braku, dismara panu, torna mara-l ben pertadu na bariga, ragatxa pe na txon, djongoto, Txiku pasa-l tudu 2 pe na onbru, el labanta Txiku na altura. Na! Mudjer podeba propi! Asi na altura, Txiku stika mon, alkansa braku na tetu di kaza i komesa tapa-l ku kel padja kana.
Ses fidju Txutxú staba la ta odja tudu kes kuza. Timenti se pai ku se mai staba na katrisa ku tapa braku di tetu di kaza, Txutxú sai na rua pa brinka un poku.
Txutxú komesa ki komesa brinka, ben ta pasa, na rua, un amigu di pai di Txutxú.
Es omi purgunta: – Oh Txutxú, undi bu pai sta?
– Papa sta riba nha mai.
– An?! Ka bu fla, mininu! Mas, ta faze kuze?!
– Ta tapa braku di undi N nase.
*Marsianu nha Ida padri Nikulau Ferera



